طرح صنعتی چیست ؟!

در کنوانسیون پاریس برای حمایت مالکیت صنعتی و موافقتنامه تریپس از طرح صنعتی تعریف نشده .است در غیاب تعریفی از طرح صنعتی در اسناد بین المللی، یافتن و ارائه تعریف مشترک در قوانین ملی کشورهای مختلف امکان پذیر نمی باشد. همانطور که در مباحث آتی خواهیم دید در قوانین ملی تعداد زیادی از کشورها از طرح صنعتی تعریف به عمل آمده است این قبیل کشورها ضمن تعریف قانونی از و گستره آن را در مقایسه با معنای وسیعی که عموم از طرح صنعتی دارند محدود کرده و طرح صنعتی را در قالب نظام خاص و ویژه مورد حمایت قرار طرح صنعتی، دامنه داده اند با توجه به توضیحات فوق اینک به تعریف لغوی و حقوقی طرح صنعتی می پردازیم. در فرهنگ لغت فارسی طرح به معنای ،نقشه نقاشی صورت پیکر آمده است؟ کلمه صنعتی نیز در لغت فارسی به معنای منسوب به صنعت و امور صنعتی و مربوط به ساخت یا فابریک استعمال شده است. در قانون ملی استرالیا طرح صنعتی به عنوان ویژگی های شکل،ساختار، طرح یا تزئین قابل اعمال بر روی یک کالا که در یک کالای نهائی متبلور شده و قابل رؤیت باشد تعریف شده است. بر اساس تعریفی که در قانون کانادا از طرح صنعتی شده است، طرح صنعتی عبارت است از ویژگیهای شکل ،ساختار طرح یا تزئین و یا ترکیبی از ویژگیهای فوق که در یک کالای تمام شده و نهایی تبلور یافته و به آن جذابیتی می دهد که صرفاً بـا حـس بینایی قابل درک است. در قانون طرح صنعتی ،ژاپن طرح صنعتی به معنای شکل ساختار یا رنگ یا ترکیبی از آنها است که بر روی یک کالا یا قسمتی از کالا تبلور یافته و در آن نمادی از زیبایی که با حس بینایی قابل رؤیت است ایجاد کند. اساس قانون طرح صنعتی فدرال سوئیس طرح صنعتی عبارت است از ترکیبات خطوط یا شکلهای دو بعدی همراه یا بدون رنگها که به عنوان یک مدل برای تولید بر صنعتی یک کالا عمل میکند ؟ با توجه به بند (۱) ماده ۵۱۱ قانون مالکیت معنوی ،فرانسه، طرح صنعتی ظاهر تمـام یا بخشی از کالاست که به وسیله خطوط رنگ بافت و پیچ و خم های ظاهری آن متجلی می شود. در ماده ۹۵ قانون مالکیت صنعتی برزیل در تعریف طرح صنعتی آمده است یک طرح صنعتی شکل تزئینی تغییر پذیر یک شی یا ترکیبی تزئینی از خطوط و رنگهایی است که ممکن است بر روی یک کالا به کار رود و اثر بصری جدید و اصیلی را در شکل ظاهری آن ایجاد کند و ممکن است به عنوان مدلی برای تولید صنعتی به کار رود. بر اساس ماده ۲ قانون ثبت اختراعات چین مصوب ۱۹۸۴ ، طرح های یک کالا به معنای طرحهای جدید ،شکل نقش و نگار یا ترکیبی از آنها یا ترکیبی از رنگ با شکل و نقش و نگار است که دارای ظاهری زیبایی شناختی بوده و برای کاربردهای صنعتی مناسب باشد. در قانون طرحهای ثبت شده انگلیس از طرح صنعتی بطور خلاصه به شرح زیر تعریف شده است طرح صنعتی به معنای ویژگیهای مربوط به شکل ،ساختار، نقش و تزئینات بكار رفته در یک کالا به واسطه یک فرایند صنعتی است به نحوی که در کالای نهائی و خاتمه یافته (کالایی که مراحل ساختش به اتمام رسیده است) ایجاد چشم نوازی و جذابیت نماید. بر اساس قانون ملی آمریکا طرح برای یک کالا مرکب از خصوصیات قابل رؤیت متضمن یا اعمال شده در آن ،کالاست یک طرح در ظاهر کالا آشکار شده است و ممکن است مرتبط با ساختار شکل یک ،کالا نمای تزئینی بکار رفته در یک کالا یا ترکیبی از ساختار و نمای تزئینی مربوط به یک کالا باشد. در قانون ثبت اختراعات طرحهای صنعتی و علائم تجاری ایران مصوب ۱۳۸۶ از طرح صنعتی تعریف به عمل آمده .است به موجب ماده ۲۰ قانون یاد شده از نظر قانون، هرگونه ترکیب خطوط یا رنگها و ر گونه شکل سه بعدی با خطوط رنگها و یا بدون ،آن به گونه ای که ترکیب یا شکل یک فرآورده صنعتی یا محصولی از صنایع دستی را تغییر دهد طرح صنعتی است. در یک طرح صنعتی تنها دسترسی به یک نتیجه فنی بدون تغییر ظاهری مشمول حمایت از این قانون نمیباشد در مقررات برخی سازمانهای بین الدولی منطقه ای راجع به طرحهای صنعتی نیز از طرح صنعتی تعریف به عمل آمده است. در موافقتنامه سازمان مالکیت معنوی آفریقا (OAPI) در رابطه با طرح صنعتی آمده است: «ترکیبات خطوط یا رنگها طرح صنعتی است و هر شکل سه بعدی اعم از اینکه با خطوط و رنگها همراه باشد یا نباشد مدل صنعتی است البته به شرطی که ترتیبات پیش گفته یا شکل ظاهری خاص یا ویژه به محصول صنعتی یا دستی بدهد و به عنوان ۲و۳ یک الگو برای ساخت آن محصول عمل کند. از نظر اداره هماهنگ سازی بازارهای داخلی اتحادیه اروپا (OHMI)، بطور خلاصه طرح صنعتی طراحی ظاهری یک محصول یا بخشی از آن است که ناشی از خطوط رنگ شکل بافت یا تزئینات آن است با توجه به بند (۱) ماده ۲ قانون مدل سازمان جهانی مالکیت معنوی برای طرح های صنعتی، طرح صنعتی ترکیبی از خطوط یا رنگها یا هر شکل سه بعدی همراه یا بدون خطوط یا رنگها است؛ به شرطی که چنین ترکیب یا ،شکلی ظاهر ویژه به یک در محصول صنعتی یا دستی بدهد و به عنوان یک طرح برای آن محصول تلقی شود. و اسناد و کتب منتشره از سازمان جهانی مالکیت معنوی از طرح صنعتی تعریف شده است. در یکی از کتب منتشره از سوی وایپو در تعریف طرح صنعتی از نظر حقوقی آمده است طرح صنعتی عبارت است از حقی که برای حمایت از ویژگیهای تزئینی و غیر کارکردی یک کالا یا محصول صنعتی که حاصل فعالیت طراحی است و متعاقب ثبت آن، اعطاء می شود “. حقوق دانان داخلی و خارجی نیز از طرح صنعتی تعاریف مشابه تعاریف یاد شده ارائه داده اند که به تعدادی از آنان به شرح زیر اشاره میشود : طرح صنعتی طرح شکل یا تصویری است که به شی نوعی تجلی و زیبایی تازه ای میبخشد به نحوی که از دیگر اشیاء مشابه متمایز و متفاوت باشد؛ مثلاً نوعی خطوط زینتی در لباس یا ترکیب رنگ ها ۲ از نظر برخی دیگر طرح صنعتی عبارت است از جنبه ای از یک کالا که نمودی تزئینی یا آرایشی دارد این طرح میتواند یک شکل سه بعدی باشد مثل سطح سه بعدی یک کالا یا دو بعدی باشد مثل خطوط و رنگهای جذاب بکار رفته در یک کالا. طرح صنعتی هرگونه ترکیب خطوط و رنگها و هرگونه شکل سه بعدی با خطوط، رنگها و یا بدون آن است که بتواند طی یک فرایند صنعتی روی کالا بـه کـار رود و به آن شکل ظاهری خاصی دهد. طرح صنعتی به عنوان خصوصیات مربوط به شکل ،ساختار نقش و تزئینات بکار رفته در یک کالا به واسطه یک فرآیند صنعتی است به نحوی که در کالای نهایی و خاتمه یافته ایجاد چشم نوازی و جذابیت نماید سه بعدی آفرینشهای بدیعی است که در قالب ،خطوط نقش،ها رنگها و اشکال . (ساختار) در یک محصول به موجب فرایند صنعتی متبلور شده و موجب گیرایی و جذابیت در محصول نهایی می گردد. ظاهر تمام یا بخشی از یک محصول که نتیجه ویژگیهای به خصوص خطوط ،نمادها، رنگها، شکل، بافت و یا مواد و جنس یک محصول یا نحوه آرایش آن است. طرح صنعتی عبارتست از مجموعه ای از ،خطوط ،طرح ،رنگ، شکل، ترکیب رنگی یا غیر رنگی، دو بعدی یا سه بعدی، هرگونه نمای داخلی یا خارجی، جزئی یا کلی یک محصول، بسته بندی، پوشش، طرح های چاپی و گرافیکی که به محصول شکل ظاهری خاصی بدهد و ویژگی و چهره جدیدی را ارائه دهد که بطور صنعتی قابل اجراء است.